Choroba Refsuma – poznaj objawy, leczenie i rokowania

Choroba Refsuma jest rzadko występującą chorobą genetyczną, która wpływa na metabolizm lipidów w organizmie. Jak się objawia choroba i jakie są możliwości jej leczenia?
Chorobę Refsuma opisano dopiero w latach 40 ubiegłego wieku przez norweskiego lekarza Sigvalda Bernharda Refsuma. Rozwój biologii molekularnej umożliwił dokładne określenie mutacji będącej przyczyną choroby i jej wpływu na organizm – podstawy biochemiczne schorzenia opisano w 1963 roku. Choroba występuje przede wszystkim w krajach skandynawskich, choć zachorowania odnotowuje się również w Wielkiej Brytanii czy Francji.
Przyczyny choroby
U dorosłych przyczyną choroby jest mutacja genu zlokalizowanego na chromosomie 10. Produkt genu – enzym PAHX w normalnych warunkach bierze udział w metabolizmie kwasu fitynowego. W przypadku mutacji, jaka ma miejsce w chorobie Refsuma, enzym nie działa prawidłowo, przez co kwas fitynowy nie jest rozkładany i gromadzi się w osoczu, krwi i tkankach.
U dzieci występuje mutacja genu kodującego peroksysynę – odpowiadającą za prawidłowe powstawanie peroksysomów. Peroksysomy, które są „wadliwe” nie są w stanie brać udziału w metabolizmie kwasów tłuszczowych, stąd objawy choroby są podobne do tych, które występują w postaci dorosłej.
Postać niemowlęca choroby
Postać niemowlęca choroby Refsuma jest łagodną odmianą zaburzeń biogenezy peroksysomów z tzw. spektrum zespołu Zellwegera. Choroba objawia się po urodzeniu lub we wczesnym okresie niemowlęcym. U pacjentów diagnozuje się oczopląs, wiotkość, opóźnienie wzrostu, dysmorfię twarzy czy hepatomegalię. Mogące wystąpić problemy z prawidłowym funkcjonowaniem wątroby czasem prowadzą do żółtaczki. U dzieci diagnozuje się zwyrodnienie barwnikowe siatkówki i wiotkość. U starszych dzieci do objawów może dołączyć niedoczynność nadnerczy, co skutkuje tworzeniem się kamieni wapniowo-szczawianowych. W literaturze znajdują się również opisy nietypowego obrazu klinicznego obejmujące utratę wzroku, słuchu i ataksję móżdżkową.
Postać choroby występująca u dorosłych
Choroba Refsuma diagnozowana u dorosłych może dawać następujące objawy:
- ataksję (zaburzenia koordynacji ruchowej),
- problemy skórne (pojawienie się tzw. rybiej łuski),
- zaburzenia widzenia na skutek zwyrodnienia barwnikowego siatkówki,
- głuchotę,
- polineuropatię, czyli zaburzenia czucia w dłoniach i stopach.
fot. panthermedia
U 30% chorych diagnozuje się nietypowy objaw, jakim jest skrócenie niektórych kości stóp i rąk (najczęściej dystalnego paliczka kciuka lub czwartej kości śródstopia). Objawy choroby często bywają niezauważone wiele lat ze względu na bardzo wolne „narastanie” objawów. Zdarza się jednak, że u chorych może dojść do gwałtownego przebiegu choroby, np. w sytuacji stresu czy głodu. To z kolei może prowadzić do uwolnienia z tkanki tłuszczowej kwasu fitynowego i w konsekwencji doprowadzić nawet do śmierci.
Piśmiennictwo
Źródło tekstu:
- 1. Refsum S.: Heredopathia atactica polyneuritiformis. A familial syndrome not hitherto described. A contribution to the clinical study of hereditary diseases of the nervous system. „Acta Psichiatrica Scandinavica” 1946, no. 38, pp. 1-303.
2. Coppack S.W., Evans R., Gibberd F.B. et al.: Can patients with Refsum’s disease safely eat green vegetables? „British Medical Journal” 1988, no. 296(6625), p. 828.
3. Jayaram H., Downes S.M.: Midlife diagnosis of Refsum disease in siblings with retinitis pigmentosa – the footprint is the clue: a case report. „Journal of Medical Case Reports” 2008, no. 2, p. 80.
Kategorie ICD:
- Choroba Refsuma
- Choroby układu nerwowego
- Neuropatia samoistna i dziedziczna
- Polineuropatie i inne zaburzenia obwodowego układu nerwowego