Forum: Kardiologia dzieci i młodzieży

Mój syn, właśnie skończył 5 lat i zostało wykonane EKG ze względu na zbliżający się zabieg wycięcia 3 migdałka i podcięcia migdałków bocznych. Synek w nocy bardzo chrapie i sam czeka na zabieg, ponieważ, jak sam mówi przeszkadzają mu w oddychaniu. Bardzo zaniepokoił mnie opis EKG. Dostać się do kardiologa dziecięcego, bardzo szybko, jest niestety niemożliwe. Mam umówioną wizytę ale bardzo się denerwuje. Może znajdzie się ktoś na forum, kto mógłby mi choć trochę wyjaśnić o co chodzi. Wyniki w zdjęciu: zapodaj.net/697c9aec0ef06.jpg.html

Chociaż nie znalazłam tutaj pomocy, napiszę dla innych, którzy padną ofiarą niedouczonego lekarza i powypisuje im bzdury w opisie ekg. Postaram się streścić:
1. ekg dziecka nie interpretuje się na postawie norm dorosłego człowieka
2. ujemne załamki T w V1, V2, V3 są normą u dzieci w wieku przedszkolnym, w V4 natomiast powinny być płaskie lub nieznacznie ujemne.
3. dla chcących wczytać się w temat, polecam: www.podyplomie.pl.../articles/15278
cytuję niżej treść, gdyby jakimś cudem zniknęła, bo naprawdę fachowo opisuje temat

Zapis EKG u noworodka

Częstość rytmu serca noworodka w pierwszym tygodniu życia wynosi około 125/min. W kolejnych dniach przyspiesza, aby osiągnąć wartość maksymalną pod koniec okresu noworodkowego. Oś elektryczna serca jest skierowana w prawo. Odstęp PQ jest krótki i wynosi średnio około 100 ms, a zespół QRS około 50 ms (maksymalnie 70 ms). Załamek Q w odprowadzeniu III może być wydatny i mieć głębokość do 6,5 mm. Z uwagi na podobną masę mięśniową obu komór serca – w odprowadzeniach przedsercowych – załamki R nad prawą komorą (odprowadzenie V1) będą podobne lub większe niż nad lewą (odprowadzenie V6). Z powodu dużej zmienności okresu repolaryzacji, szczególnie w pierwszych dniach życia, oraz na możliwość bezobjawowego przejściowego niedokrwienia mięśnia sercowego u noworodków, nieprawidłowy okres repolaryzacji w tej grupie wiekowej stwarza duże trudności interpretacyjne. Zmienność ta dotyczy szczególnie załamka T w pierwszym tygodniu życia w odprowadzeniach prawokomorowych. Po przejściu tego okresu pozostanie on ujemny do okresu dojrzewania
Począwszy od trzeciego miesiąca życia będziemy obserwować systematyczne zmniejszanie się częstości rytmu serca przez cały okres dorastania dziecka aż do osiągnięcia dorosłości.
W prawidłowym zapisie EKG zdrowego dziecka możemy niekiedy obserwować cechy częściowego bloku prawej odnogi pęczka Hisa (PRBBB) pod postacią ukształtowania zespołu QRS w odprowadzeniu V1 typu rR', pod warunkiem, że R' jest większe od r, a czas trwania zespołu QRS mieści się w normie dla danego wieku.

Zapis EKG od drugiej połowy pierwszego roku życia

W drugiej połowie pierwszego roku życia rytm zatokowy powinien mieć średnią częstość około 130-135/min. Wykonanie badania u bardzo małego dziecka w niepokoju sprawia, że zarejestrowana praca serca może być szybsza. Z kolei rejestrowanie tego badania we śnie będzie pokazywało wolniejszą pracę serca. Dlatego normy tabelaryczne oprócz wartości średnich zawierają także zakres normy, który dla okresu niemowlęcego wynosi 106-186/min. Po ukończeniu 6 miesiąca życia obserwujemy stopniową zmianę osi serca na normogram (oś serca od +10 do +120 stopni, średnio 70 stopni). W toku dalszego prawidłowego wzrostu dziecka oś serca się już nie zmieni. Zmniejsza się amplituda załamka R w odprowadzeniach prawokomorowych i S w odprowadzeniach lewokomorowych. Należy jednak pamiętać, iż załamek R w V1 może mieć amplitudę do 2 cm, a S w V6 – 7-10 mm do końca pierwszego roku życia. Dalszemu pogłębieniu może (ale nie musi) ulec załamek Q w odprowadzeniu III (do 8,5 mm). Załamki T w odprowadzeniach prawokomorowych pozostają ujemne, o niewielkiej amplitudzie – do 5 mm W zapisie EKG dzieci często widujemy zaburzenia przewodnictwa śródkomorowego w postaci częściowego bloku prawej odnogi pęczka Hisa, co jest uznawane za wariant prawidłowego zapisu.

Zapis EKG dziecka w wieku przedszkolnym

W okresie przedszkolnym czynność serca dziecka rejestrowana zapisem EKG wynosi ok. 100/min. W prawidłowym wyniku badania oś serca wynosi około 65 stopni (normogram). Wydłuża się czas trwania odstępu PQ (maksymalnie 170 ms) i zespołu QRS (powyżej 4 roku życia maksymalnie 90 ms). W związku z powiększającą się przewagą masy mięśniowej lewej komory zyskuje ona istotną przewagę elektryczną, co wyraża się pogłębieniem załamka S w odprowadzeniach prawokomorowych i załamka R w odprowadzeniach lewokomorowych. Zmiany te widoczne są szczególnie w zapisach EKG bardzo szczupłych dzieci. To właśnie na okres przedszkolny przypada największy zakres normy wartości wskaźnika Sokołowa (amplituda SV1 + amplituda RV6 [mm]) dochodzącej do 47 mm. Okres repolaryzacji pozostaje podobny do okresu niemowlęcego z ujemnymi załamkami T w odprowadzeniach przedsercowych od V1 nawet do V4. Zmniejsza się natomiast załamek Q w odprowadzeniu III

Zapis EKG w wieku 7-12 lat

Na okres uczęszczania do szkoły podstawowej (7-12 lat) przypada zwolnienie czynności serca do 62-130/min, średnio ok. 80/min. Ze zwolnieniem częstości uderzeń serca następuje wydłużenie odstępu PQ do maksymalnie 180 ms. Czas trwania zespołu QRS może osiągać 90 ms, a norma ta nie zmieni się do 16 roku życia (później uzyska normę typową dla dorosłych). Załamki R i S będą podlegały zmianom podobnym do obserwowanych w okresie przedszkolnym, ale wahania amplitudy będą bardzo niewielkie, 1-2 mm

Zapis EKG u nastolatków

Najbardziej widoczne zmiany w zapisie EKG nastolatka dotyczą okresu repolaryzacji w odprowadzeniach prawokomorowych i polegają na stopniowym pojawianiu się dodatnich załamków T w tych odprowadzeniach
Uniesienie odcinka ST, obserwowane najczęściej w odprowadzeniach znad prawej komory, opisywane jako zespół przedwczesnej repolaryzacji komór, uznane jest za dopuszczalne, o ile nie przekracza 1 mm. Według ostatnich doniesień pacjenci z takim zapisem wymagają jednak dalszej obserwacji.

Zalecane piśmiennictwo

Baranowski R, Bieganowska K, Kozłowski D i wsp. Zalecenia dotyczące stosowania rozpoznań elektrokardiograficznych. Dokument opracowany przez Grupę Roboczą powołaną przez Zarząd Sekcji Elektrokardiologii Nieinwazyjnej i Telemedycyny Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Kardiol Pol 2001;68:supl.IV.

Kubicka K, Bieganowska K (red.). Zaburzenia rytmu serca. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001.

Kubicka K, Kawalec W. Kardiologia dziecięca. Tom 1. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.

Park KM. Kardiologia dziecięca. Wyd. polskie pod red. J. Skalskiego. Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2011.

Turska-Kmieć A. Podstawy wykonania i interpretacji zapisu elektrokardiograficznego. Pediatr Dypl. 2013;17(3):53-65.

Wachowiak-Baszyńska H. Zespół wczesnej repolaryzacji – ile wilków w owczej skórze ukrywa się w tym stadzie. W dobrym rytmie. 2009;7:1-5