Zwłóknieniem płuc nazywa się schorzenie polegające na tym, że w obrębie tkanki płucnej zachodzą m.in. procesy bliznowacenia, które skutkują odkładaniem się w niej tkanki łącznej. Problemy tego rodzaju sprawiają, że ilość tkanki płucnej, w której prawidłowo zachodzi wymiana gazowa, znacząco się zmniejsza. Typowo schorzenia prowadzące do zwłóknienia płuc mają charakter postępujący – w ich trakcie dochodzi stopniowo do obejmowania procesem patologicznym coraz większych obszarów płuc. Nie to jest jednak jeszcze najgorsze – otóż zwłóknienia płuc, które już wystąpi, nie sposób cofnąć, zmiany te są nieodwracalne.

Przyczyny zwłóknienia płuc

Potencjalnych przyczyn zwłóknienia płuc wyróżnia się niezwykle wręcz dużo. Problem może bowiem wynikać chociażby z ekspozycji na szkodliwe dla dróg oddechowych czynniki – jako ich przykłady można tutaj podać pył węglowy, ale i pył krzemowy czy azbest i różne metale ciężkie. Zdarza się, że zwłóknienie płuc stanowi efekt uboczny jakiegoś wdrożonego pacjentowi leczenia – uszkodzenia w układzie oddechowym mogą być skutkiem przebycia radioterapii, jak i rozwijać się w związku ze stosowaniem różnych leków (do zwłóknienia płuc mogą doprowadzać m.in. metotreksat, cyklofosfamid, amiodaron oraz etambutol).

Zwłóknienie płuc dość często bywa powiązane z różnymi schorzeniami, przede wszystkim reumatologicznymi. Tutaj jako przykładowe jednostki, w których przebiegu mogą występować uszkodzenia tkanek układu oddechowego, podać można sarkoidozę, zapalenie wielomięśniowe, mieszaną chorobę tkanki łącznej, twardzinę oraz reumatoidalne zapalenie stawów i toczeń rumieniowaty układowy.

Jeszcze inną możliwą przyczyną zwłóknienia płuc jest zapalenie płuc – pozapalne włóknienie płuc obserwowane bywa przede wszystkim u tych osób, u których często dochodzi do zapalenia płuc.

Wyróżnia się kilka różnych czynników ryzyka zwłóknienia płuc. Wśród nich wspomina się przede wszystkim o wieku (choroba zwykle występuje u osób starszych), płci (zwłóknienie płuc częściej występuje u mężczyzn) oraz o paleniu papierosów (choroba częściej niż u osób niepalących spotykana jest u palaczy). Zwraca się również uwagę na rolę genów w patogenezie zwłóknienia płuc – zauważalne bowiem jest to, że w niektórych rodzinach schorzenie występuje ze zwiększoną częstością niż w innych, co nasuwa podejrzenie udziału właśnie genów w jego występowaniu.

Jak widać, potencjalnych przyczyn zwłóknienia płuc wyróżnia się dość dużo, mimo tego często nie udaje się stwierdzić, co doprowadziło do wystąpienia choroby u danego pacjenta. W takich sytuacjach stawiane jest rozpoznanie idiopatycznego zwłóknienia płuc.

Objawy zwłóknienia płuc

Początkowo objawy zwłóknienia płuc typowo są bardzo dyskretne – u chorych pojawia się niewielkiego stopnia duszność i suchy kaszel. Przebieg schorzenia może być jednak wyjątkowo różnorodny – u niektórych pacjentów powoli, lecz stale choroba postępuje, u innych zaś do pogorszenia wydolności układu oddechowego i ogólnego pogorszenia ich stanu dochodzi w bardzo nawet krótkim czasie. Poza już wymienionymi objawami zwłóknienia płuc mogą być również:

• pogorszenie tolerancji wysiłku,
• poczucie ciągłego zmęczenia,
• utrata masy ciała,
• bóle mięśni i stawów,
• palce pałeczkowate (zmiana kształtu palców w przypadku chorób układu oddechowego pojawia się z powodu znacznego, długo występującego niedotlenienia organizmu).

fot. panthermedia

Wraz z czasem trwania choroby u pacjentów pojawiać się mogą coraz to kolejne dolegliwości – wynikające z rozwinięcia się powikłań zwłóknienia płuc. Takowymi mogą być zarówno prawokomorowa niewydolność serca, ale i nadciśnienie płucne czy niewydolność oddechowa. Problemy tego rodzaju mogą w znaczący sposób pogarszać rokowania chorych – to właśnie ze względu na ryzyko ich wystąpienia aż tak istotne jest jak najwcześniejsze rozpoznawanie zwłóknienia płuc.