Wstrząs kardiogenny

Wstrząs kardiogenny (WK) to jedna z najgorzej rokujących patologia układu krążenia spowodowana niedostatecznym przepływem (hipoperfuzją) krwi przez tkanki. Najczęściej występuje jako powikłanie świeżego zawału serca, stanowiąc jedną z głównych, pozawałowych przyczyn zgonów. W przeciągu miesiąca w wyniku WK umiera ok. 40 – 60 % chorych (nawet tych poddanych terapii).
Spis treści:
Dane epidemiologiczne wskazują, że mężczyźni wykazują większy procent ogólnych zachorowań. Jednakże u kobiet występuje z kolei znacznie większe ryzyko rozwoju WK po zawale. Śmiertelność w wyniku WK jest ciągle przerażająca - aż 56 - 67% zgonów, mimo iż uległa obniżeniu - przed wprowadzeniem leczenia rewaskularyzacyjnego sięgała aż 80%!
Ryzyko wstrząsu kardiogennego
W grupie największego ryzyka WK są chorzy:
- Z ostrymi zespołami wieńcowymi (niedokrwiennymi) - ok. 7 - 7.5%:
- 9% - zawał serca z uniesieniem odcinka ST,
- 2,5% - zawał serca bez uniesienia odcinka ST.
- W podeszłym wieku z wcześniejszym uszkodzeniem lewej komory serca i obniżoną frakcją wyrzutową:
- po przebytym zawale serca,
- cierpiący na cukrzycę,
- z wyraźnie podwyższonym stęż. markerów martwicy mięśnia sercowego w surowicy.
- Z objawami niestabilności hemodynamicznej:
- obniżone ciśnienie tętnicze krwi,
- tachykardia (częstoskurcz) - przyspieszenie akcji serca,
- zastój nad polami płucnymi objawiający się osłuchowo w postaci rzężenia (zatrzymanie krążenia płucnego).
Wstrząs kardiogenny jest klasyfikowany (wg. Killipa i Kimballa) jako IV (ostatnie) stadium niewydolności serca i definiowany jako spadek rzutu serca i objawy hipoksji tkankowej przy prawidłowej objętości śródnaczyniowej.
Objawy kliniczne
- Hipotensja - spadek ciśnienia krwi (należy wcześniej wykluczyć inne możliwe przyczyny obniżonego ciśnienia). Objawem hemodynamicznym wstrząsu jest utrzymywanie się systemowego ciśnienia skurczowego poniżej 90 mm Hg (ABPS <90 mm Hg) przez 30-60 minut i obniżony wskaźnik rzutu serca (CI < 2.2 l/min/m2) przy podwyższonym ciśnieniu okluzji tętnicy płucnej (PAOP > 15 mm Hg).
- Objawy hipoperfuzji – obniżonego przepływu krwi przez:
- nerki - oliguria (skąpomocz) - u dorosłych dobowa produkcja moczu spada poniżej 400 ml
- OUN - niepokój, zaburzenia świadomości (jakościowe: przymglenie, zmącenie, etc, albo ilościowe: senność patologiczna, sopor, w skrajnych przypadkach - śpiączka, coma)
- skórę - oziębienie, sinienie
Etiopatologia
Za główny czynnik etiopatologiczny WK uznawane są zaburzenia miokardialne tj. udary niedokrwienne, myocarditis, postępująca kardiomiopatia czy pęknięcie przegrody międzykomorowej.
Najczęstszą przyczyną jest dysfunkcja miokardium w postaci niewydolności skurczowej lewej komory (78.5%). Uszkodzenia obejmujące już 20-30% powierzchni lewej komory znacznie osłabiają silę skurczu tak, że w fazie rozkurczu dochodzi do 40% rozszerzenia, czego efektem jest WK. Wśród innych, znacznie rzadszych wymienia się:
- dysfunkcje aparatu aortalnego - współwystepujące wady zastawkowe np. ostra niedomykalność zastawki aortalnej,
- utrudniony przepływ krwi przez tkanki spowodowany np.tamponadą,
- przedawkowanie leków β-adrenolitycznych lub antagonistów wapnia.
Badanie stetoskopem, fot. panthermedia
Leczenie rewaskularyzacyjne
Najlepiej rokującą metoda leczenia; wprowadzenie jej przyczyniło się do obniżenia śmiertelności o ok. 20% (poprawa dotyczy w znacznej większości pacjentów leczonych wewnątrzszpitalnie i czasami sięgała nawet 40%)
- przezskórna interwencja wieńcowa (PCI) - poszerzanie zwężonych naczyń m.in.: przezskórna angioplastyka wieńcowa (PTCA) - leczenie reperfuzyjne
- pomostowanie aortalno-wieńcowe (CABG) - wszczepienie pomostów (bypass) łączących tętnicę z naczyniami wieńcowymi w celu zapewnienia przepływu krwi (bez angażowania zatkanej tętnicy); w trakcie operacji na bijącym sercu stosuje się krążenie pozaustrojowe (CPB)
Wstrząs kardiogenny rzadko pojawia się w okresie hospitalizacji. W większości przypadków do wstrząsu dochodzi gdy chorzy są poza szpitalem, przez co nie mają możliwości otrzymania natychmiastowej pomocy medycznej. Szanse na przeżycie chorego z WT nie poddanego natychmiastowej terapii, nie przekraczają 10% (nawet przy leczeniu zachowawczym).
Piśmiennictwo
Źródło tekstu:
- 1. Słonka G, Gąsior M.: Wstrząs kardiogenny — czy potrafimy skutecznie leczyć? Choroby Serca i Naczyń 2009, 6 (3), 119–122
2. Bednarz B.: Wstrząs kardiogenny. Postępy Nauk Medycznych 2-3, s. 58-61
Kategorie ICD:
- Choroby niedokrwienne serca
- Choroby układu krążenia
- Objawy, cechy chorobowe oraz nieprawidłowe wyniki badań klinicznych laboratoryjnych gdzie indziej niesklasyfikowane
- Wstrząs kardiogenny
- Tagi:
- hipotensja,
- ostra niedomykalność zastawki aortalnej,
- pomostowanie aortalno-wieńcowe (cabg),
- ostre zespoły wieńcowe,
- leczenie reperfuzyjne,
- przezskórna angioplastyka wieńcowa (ptca),
- przezskórna interwencja wieńcowa (pci),
- hipoperfuzja,
- krążenie pozaustrojowe (cpb),
- hipoksja,
- oliguria,
- wstrząs kardiogenny,
- objawy hemodynamiczne,
- dysfunkcje aparatu aortalnego,
- bypass,
- tachykardia,
- skąpomocz