Migotanie przedsionków

Migotanie przedsionków (AF), inaczej nazywane arytmią serca, jest problemem populacyjnym na skalę światową. 2010 rok, przyniósł szacunki rzędu 20 milionów mężczyzn oraz 12 milionów kobiet na całym świecie, borykających się z arytmią serca. Znacznie większa zapadalność oraz występowanie tego schorzenia, dotyczy krajów wysoko rozwiniętych, jak również rozwijających się. AF diagnozowane jest rocznie u 120- 130 tysięcy nowych osób, z czego około 3% przypadków dotyczy grupy osób poniżej 20 roku życia. AF w znacznej mierze przyczynia się do wzrostu śmiertelności, jak również wiązane ono jest z większym ryzykiem wystąpienia niewydolności serca oraz udaru mózgu.

Genetyka

Do głównych czynników ryzyka zalicza się skłonności genetyczne czy też pewne odziedziczone predyspozycje. Tego typu zmiany cechują się bardzo znaczącym komponentem genetycznym związanym z chorobami sercowo - naczyniowymi, występującym w naszym genomie. Naukowcy wskazują na istnienie kilku wariantów genetycznych, które mówią o mniejszym lub większym ryzyku wystąpienia AF, stąd też w kontekście przyszłości pozostaje do rozważenia kwestia badań genetycznych, jako badań mających określić poziom ryzyka wystąpienia AF.

Elektrokardiogram

Podstawą do rozpoznania AF jest zapis wykonany za pomocą elektrokardiogramu (EKG), w którym widoczne są niemiarowe odstępy R-R oraz brak widocznych załamków P. Jest to typowy zapis, świadczący o występowaniu AF, który kwalifikuje do podjęcia kolejnych prób klinicznych. Zgodnie z zaleceniami diagnostycznymi, epizod o wyżej wspomnianym zapisie, powinien trwać nie krócej niż 30 sekund. Ponadto, należy mieć na uwadze, iż osoby które borykają się z problemem migotania przedsionków, przechodzą epizody zarówno objawowe, jak i bezobjawowe, nazywane niemymi klinicznie.

Zdecydowanie groźniejsze dla zdrowia i życia człowieka są objawy nieme klinicznie, gdyż to one są w dużej mierze przyczyną udarów mózgu czy nawet zgonów. W przypadku zaistnienia udaru, pacjent obserwowany jest pod aparaturą EKG, przez dłuży okres czas - nawet do 72 godzin, gdyż konieczne jest to by wychwycić, nieujawnione dotychczas AF, lub też je wykluczyć. Codzienne zapisy EGK stanowią dużą część prewencji AF, w szczególności w populacji osób po 75 roku życia. Nie zmienia to jednak faktu, że już po zdiagnozowaniu AF, dalsze monitorowanie EKG również jest zasadne z klinicznego punktu widzenia. Pozwala ono bowiem na bieżące monitorowanie zmian objawów lub też pozwala zauważyć nowe, pozwala na kontrolę i ewentualną modyfikację terapii w kontekście progresu choroby, daje obraz wpływu zastosowanych leków na niwelowanie objawów jak również pozwala na kontrolowanie rytmu pracy serca.

Typy AF

W zależności od stanu klinicznego pacjenta oraz od schorzeń współistniejących z jakimi się boryka, można mówić o różnicowanych typach AF. Objawy AF wszędzie są jednak podobne, różnice, na których opiera się klasyfikację, dotyczy przyczyn jakie leżą u podłoża zaburzeń.

Zgodnie z klasyfikacją można mówić o następujących typach AF.

AF jako schorzenie wtórne do strukturalnej choroby serca. Dotyczy to grupy pacjentów z zaburzeniami związanymi ze skurczową lub rozkurczową pracy lewej komory serca, osób które borykają się z problemem przerostu lewej komory, długotrwałym nadciśnieniem lub też inną wadą strukturalną serca. W tych przypadkach AF zwiększa ryzyko hospitalizacji jak również pogarsza rokowanie.

• Ogniskowe AF dotyczą pacjentów, u których występują częste, powtarzające się epizody zaburzeń przedsionkowych.
• Wielogenne AF jest związane głównie z występowaniem wariantów genetycznych świadczących o jego wczesnym występowaniu.
• AF może mieć również charakter pooperacyjny, kiedy po przebyciu dużego zabiegu, występuję jako nowy objaw.
• AF może również występować u pacjentów ze stenozą mitralną, czy też po przebyciu operacji zastawki mitralnej.
• AF jest również schorzeniem występującym u sportowców, jako reakcja na czas lub intensywność prowadzonych treningów.
• Jednogenne AF, pojawia się u pacjentów, u których stwierdzono dziedziczne kardiomiopatie.

fot. shutterstock

Holistyczne postępowanie

Personel medyczny, za pośrednictwem którego każdy z nas ma dostęp do opieki medycznej, stanowiąc jednocześnie pierwszy kontakt w poszukiwaniu pomocy, ma szczególne znaczenie w kontekście wykrywania AF. Mowa tu o lekarzach POZ, pielęgniarkach środowiskowych, czy nawet farmaceutach. Ich postępowanie i podejmowane działania mają wielokrotnie kluczowe znaczenie w diagnozowaniu wielu schorzeń, między innymi AF. W kontekście AF o objawach niemych klinicznie, ich rola nabiera szczególnego znaczenia.

Pierwsza ocena pacjenta powinna zostać dokonana w sytuacji pierwszego kontaktu z pacjentem zgłaszającym się po pomoc. Ważne jest by podczas dokonywania oceny, brać pod uwagę takie czynniki jak stabilność hemodynamiczną, obecność chorób sercowo - naczyniowych oraz innych schorzeń wywołujących AF (jak choćby nadczynność tarczycy), ryzyko udaru mózgu, częstość rytmu komór oraz ocenę objawów.

Zintegrowane podejście do pacjenta jest niezbędne w zakresie współpracy lekarza POZ ze specjalistą z zakresu kardiologii, do którego powinien zostać skierowany pacjent, w przypadku wykrycia niepokojących objawów.

Holistyczna opieka nad pacjentem w AF, powinna rozpocząć się od samego pacjenta, od którego to będzie zależało najwięcej w toku rekonwalescencji, głownie ze względu na fakt, iż w dużej mierze, postępy w walce z chorobą będą dokonywać się poprzez zmianę stylu życia i funkcjonowania codziennego.

Kolejnym elementem są wielodyscyplinarne zespoły lekarzy specjalistów, których praca ma przynosić efekty w postaci poprawy stanu zdrowia pacjenta, poprawy jego wiedzy na temat schorzenia i sposobów walki z nim.

Innym aspektem oddziaływań interdyscyplinarnych jest udział niespecjalistów w procesie rekonwalescencji. Szczególną rolę osób niebędących personelem medycznym, należy zaznaczyć w kontekście prowadzenia edukacji oraz nauki dostosowania się do nowej sytuacji. Wielokrotnie zmiana stylu życia wiąże się z różnego rodzaju ograniczeniami, co często jest dla pacjenta ciężkim etapem. Ważne jest wówczas uzyskanie odpowiedniego wsparcia.

Zastosowanie technologii medycznych, również wchodzi w skład zintegrowanej opieki nad pacjentem z AF. Mają one wielokrotnie kluczowe znaczenie w diagnostyce, a co za tym idzie, w podejmowaniu decyzji odnośnie leczenia. Narzędzia elektroniczne służą również usprawnieniu komunikacji wewnętrznej w zespole specjalistów, który sprawuje opiekę nad pacjentem, zapewniając szeroki dostęp do jego wyników badań oraz monitorowania procesu terapeutycznego.

U pacjentów z migotaniem przedsionków stosowana jest również doustna terapia farmakologiczna. Ma ona głównie na celu zapobieganie udarom niedokrwiennym mózgu poprzez terapię przeciwzakrzepową. [1]