Metformina zmniejsza ryzyko zakrzepowo-zatorowe u chorych na cukrzycę typu 2

Spis treści:

1. Cukrzyca i jej powikłania
2. Metformina
3. Powstawanie skrzeplin u osób zdrowych i chorych na cukrzycę
4. Wpływ metforminy na krzepnięcie krwi 

Cukrzyca i jej powikłania

Cukrzyca typu 2 zwiększa o 42% ryzyko zakrzepowo-zatorowe. Oznacza to skłonność do powstawania zakrzepów m. in. w żyłach nóg, czyli zakrzepicy żył głębokich. Najczęściej choroba ta objawia się uczuciem ciężkości, obrzękiem i bólem łydek. Po latach mogą pojawiać się owrzodzenia na łydkach z powodu zastoju krwi w żyłach. U niektórych osób powstałe w żyłach skrzepliny odrywają się, wędrują do płuc i zatykają tam tętnice. Utrudnia to przepływ krwi, a w konsekwencji jej natlenowanie. Chorzy odczuwają wtedy silną duszność, a przy dużej ilości materiału zatorowego pojawia się zagrożenie dla życia. Powikłanie to nazwano zatorowością płucną. 

Zarówno zakrzepica żył głębokich, jak i zatorowość płucna wymagają długotrwałego leczenia przeciwkrzepliwego (konieczne są codzienne zastrzyki do brzucha lub zażywanie tabletek „rozrzedzających” krew). Nierzadko chory wymaga przyjęcia do szpitala, a mimo coraz skuteczniejszych lekarstw choroba może prowadzić do śmierci.

Metformina

Aktualnie podstawowym lekiem zalecanym w terapii cukrzycy typu 2 jest metformina. Korzyści wynikające z jej stosowania obejmują między innymi dobrą kontrolę glikemii (stężenia cukru we krwi), wysokie bezpieczeństwo terapii przejawiające się bardzo małym ryzykiem hipoglikemii (niskie stężenie cukru we krwi) (1) i niski koszt leczenia. Obecnie uważa się, że w zasadzie niemal każdy cukrzyk, osoba ze stanem przedcukrzycowym bądź z insulinoopornością powinna otrzymać metforminę. 

Kontrola poziomu glukozy we krwi, fot. panthermedia

Najnowsze badania wskazują, że przewlekle stosowana metformina może oprócz wyżej wymienionych zalet, także aż o 35% obniżyć ryzyko powstawania zakrzepów w porównaniu do innych powszechnie stosowanych leków przeciwcukrzycowych (2). Przyczyny tej obserwacji upatruje się w bezpośrednim działaniu leku na krew i naczynia krwionośne.

Powstawanie skrzeplin u osób zdrowych i chorych na cukrzycę

W warunkach prawidłowych po uszkodzeniu ściany naczynia krwionośnego (np. w wyniku urazu) dochodzi do gwałtownej aktywacji płytek krwi i czynników krzepnięcia rozpuszczonych we krwi. Prowadzi to do tworzenia się skrzeplin i skrzepów, uszczelnienia naczyń i chroni nas przed wykrwawieniem się. 

U chorych na cukrzycę wraz z czasem trwania choroby obserwuje się uszkodzenie naczyń krwionośnych i nieprawidłowe działanie płytek krwi oraz czynników krzepnięcia. W takich warunkach skrzeplina może powstać nawet w nieuszkodzonym mechanicznie naczyniu krwionośnym.

Wpływ metforminy na krzepnięcie krwi 

Metformina ma szeroki wachlarz działań wykraczających poza kontrolowanie cukru we krwi. Powoduje ona między innymi zmniejszenie zdolności płytek krwi do zlepiania się, zmniejszenie stężenia fibrynogenu, czyli białka, z którego powstaje skrzep. Dodatkowo poprawia ona działanie śródbłonka naczyniowego (wewnętrznej warstwy naczyń), utrudniając tworzenie się skrzepliny przyściennej (3). Prawdopodobnie to właśnie dzięki tym dodatkowym mechanizmom działania metformina zmniejsza ryzyko zakrzepowo-zatorowe u chorych na cukrzycę.