Choroby układu krążenia – problem populacyjny

Spis treści:

1. Choroby układu krążenia problemem zdrowia publicznego
2. Czynniki ryzyka
3. POLKARD
4. Aktualne zasady profilaktyki

Problem zdrowotny, jakim są choroby układu krążenia, jest szeroko opisywany w literaturze specjalistycznej, ale także poruszany jest w kręgach niespecjalistycznych, co świadczy o szerokości i rozpowszechnieniu zjawiska, jakim jest zachorowalność i umieralność na ten rodzaj schorzeń.

Sytuacja demograficzna ludności w Polsce kształtowana jest przez takie czynniki, jak liczba urodzeń, liczba zgonów, a także migracje (w szczególności te zagraniczne), których skala w ostatnich latach jest rosnąca. Wszystkie te procesy wpływają na obraz demograficzny, a jak wynika z obserwacji, struktura ludności w Polsce ma tendencje wskazujące na starzenie się naszego społeczeństwa. Wzrost liczby zgonów staje się więc naturalną konsekwencją zaistniałej (czy też kształtującej się prognostycznie) sytuacji. Posiadanie wiedzy na temat przyczyn umieralności jest kluczowe dla polityki zdrowotnej państwa, w którym żyjemy, stąd obserwacje i prowadzone statystyki [1]. Czołowe miejsce, jeśli chodzi o umieralność i przyczyny zgonów, zajmują choroby układu krążenia (ChuK), które już od 50 lat są postrzegane jako największe zagrożenie dla życia Polaków. Szczególnie narażoną grupą są osoby, które ukończyły 60. rok życia, co wynika bezpośrednio z danych, jakie przedstawia GUS [2].

Choroby układu krążenia problemem zdrowia publicznego 

Na problematykę związaną z chorobami układu krążenia zwrócono uwagę w Stanach Zjednoczonych już w latach 30. ubiegłego wieku. Od tego czasu zauważa się, że na całym świecie poszczególne kraje stają przed wyzwaniem, jakie stanowią ChuK, które są przyczynami udarów mózgu czy choroby niedokrwiennej serca. Skraca to znacznie długość życia człowieka, jak również przyczynia się skróceniu długości życia w pełnym zdrowiu, ograniczając znacznie codzienne funkcjonowanie człowieka. Polska nie stanowi odosobnionego przypadku, gdyż jak wskazują badania i statystki, również na polskim gruncie mamy do czynienia ze znacznym wskaźnikiem zapadalności na ChuK oraz umieralności z tej przyczyny. Tendencja od 1960 roku, kiedy to wskaźnik ten wynosił 23,4%, do roku 1991 była stale rosnąca, sięgając aż do 52,7%. Rok 2013 przyniósł natomiast bardziej optymistyczne wyniki, pokazując, że wskaźnik ten spadł do 45%. Sytuacja taka nie jest jednak równomiernie rozłożona w społeczeństwie, co oznacza, że w niejednakowym stopniu dotyka wszystkich grup społecznych. Osoby powyżej 70. roku życia są najbardziej narażone na utratę życia lub zdrowia właśnie na podłożu ChuK. Podobnie jak mężczyźni, którzy w większym stopniu są zagrożeni jednostką chorobową niż kobiety [3].

Czynniki ryzyka 

Jako przyczyny rozwoju ChuK postrzega się zmiany miażdżycowe, do jakich dochodzi podczas życia wskutek zaistniałych, sprzyjających temu czynników. Zmiany te zazwyczaj charakteryzują się przewlekłością, a co więcej – rozłożone są w czasie. Przez wiele lat „pracujemy”, więc niejakoskazujemy się na to sami, nie stosując profilaktyki w tym zakresie. Do głównych czynników ryzyka rozwoju zmian miażdżycowych zalicza się przede wszystkim małą aktywność fizyczną, która poniekąd wynika z siedzącego trybu życia. Obok małej bądź znikomej formy ruchu zwraca się uwagę także na nieprawidłowo zbilansowaną dietę, obfitującą w tłuste posiłki, które przyczyniają się nie tylko do zmian miażdżycowych, ale także do rozwoju nadwagi oraz otyłości. Innym czynnikiem ryzyka są złe nawyki, które obecne są w naszym życiu pod postacią uzależnień, jak palenie tytoniu czy nadużywanie alkoholu. Osoby borykające się z nadciśnieniem tętniczym oraz z cukrzycą również znajdują się w grupie ryzyka i one również powinny zwracać większą uwagę na profilaktykę w tym zakresie. Do bardzo niepokojących sygnałów, jakie wynikają ze statystyk, można zaliczyć pojawiającą się nadwagę oraz otyłość u coraz młodszych osób – nastolatków i coraz częściej dzieci. Co jest najskuteczniejszą formą walki z rozwojem zmian miażdżycowych? Walka z czynnikami ryzyka, jak się okazuje – już od najmłodszych lat [4].

Choroby układu krążenia, fot. panthermedia

POLKARD 

Program Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego POLKARD na lata 2017-2020 jest rządowym programem, realizowanym przez Ministerstwo Zdrowia, mającym na celu walkę ze skutkami, jakie niosą za sobą ChuK oraz z samym ich rozwojem. Wśród głównych celów programowych możemy odnaleźć doposażenie podmiotów leczniczych, które zajmują się zarówno diagnostyką, jak i leczeniem ChuK, prowadzenie ogólnokrajowych działań mających na celu zwiększenie wiedzy dotyczącej ChuK oraz ich profilaktyki, badania przesiewowe osób, które ukończyły 60. rok życia w kierunku tętniaka aorty brzusznej, zapewnienie zdalnych konsultacji pacjentów, którzy trafiają do oddziałów udarowych z ostrym udarem mózgu, zmniejszenie liczy hospitalizacji związanych z ChuK, zwiększenie dostępności do badań profilaktycznych oraz diagnostyki, a także ocenę jakości oraz skuteczności leczenia poprzez tworzenie baz danych, raportów i statystyk. Jak znajdziemy w uzasadnieniu programu – jest on niezbędny, by epidemiologia chorób z grupy sercowo-naczyniowych została zmniejszona w polskiej populacji, co więcej, by ograniczyć możliwie najbardziej ich skutki [5].

Aktualne zasady profilaktyki 

Palisz? Zgodnie z zaleceniami, każdy z nas powinien zostać zapytany o to na wizycie u lekarza POZ. Zadaniem lekarza w tym zakresie jest udzielenie wskazówek dotyczących możliwości rzucenia palenia i nakłanianie do porzucenia tego nałogu. Każdy z nas powinien zostać poinformowany o zagrożeniach, jakie niesie za sobą palenie tytoniu i jak drastycznie odbija się to na naszym układzie krążenia.

Jaka jest Twoja dieta? To kolejna kwestia, jaka powinna zainteresować lekarza, ale nie mniej powinna zainteresować samego pacjenta (każdego z nas). Na dzisiaj postuluje się prowadzenie diety śródziemnomorskiej bądź jak najbardziej do niej zbliżonej ze względu na udokumentowanie jej działania profilaktycznego względem ChuK.

Czy uprawiasz sport? Aktywność fizyczna, jak się okazuje, ma zbawienny wpływ na nasz organizm, biorąc po uwagę ChuK i przeciwdziałanie im. Aktywność fizyczna człowieka zdrowego powinna być przede wszystkim regularna, obejmująca trening zarówno aerobowy, jak i siłowy. Nie można także zapominać o osobach, które są już dotknięte problemem związanych z ChuK, gdyż u nich często w ramach rehabilitacji kardiologicznej również regularna aktywność fizyczna jest wskazana.

Jakie masz ciśnienie? Nadciśnienie tętnicze, jako kolejny czynnik ryzyka, powinno znaleźć się także w obszarze naszych zainteresowań, podobnie jak profilaktyka związana z niedopuszczeniem do powstania nadciśnienia tętniczego oraz powikłań, jakie ono za sobą niesie.

Jaki masz poziom cholesterolu? Można go łatwo określić, wykonując badanie z krwi na oznaczenie poziomu cholesterolu we frakcji LDL. Zgodnie ze zdaniem ekspertów, podwyższony poziom tej frakcji ma znaczący wpływ na ocenę ryzyka sercowo-naczyniowego, to jednak nie jest on celem leczenia samym w sobie.

Ile ważysz? Nadwaga i otyłość to ogromne problemy dzisiejszego społeczeństwa, na tę chwilę miernikiem masy ciała jest BMI, które w warunkach prawidłowych powinno oscylować pomiędzy 20 a 25 kg/m2.

Oprócz wyżej wymienionych czynników należy także zwrócić uwagę na leki i preparaty, jakie są przez nas przyjmowane oraz podjąć współpracę z lekarzem w zakresie przeciwdziałania rozwojowi zmian miażdżycowych oraz ChuK [6].